شاید بالاخره و به لطف فضانورد سابق آقای الکسی لئونوف که اولین راهپیمایی فضایی بشر را در سال 1965 رهبری کرد (سمت راست)، جوابی برای راز مرگ یوری گاگارین (چپ)، پیدا کرده باشیم.
مرگ گاگارین در سال 1968 که یک تراژدی برای تمام علاقمندان به فضا بود، نتیجه سقوط هواپیمایی بود که او هدایت می کرد، ولی اینکه چطور دچار سانحه گردید، به خاطر رازداری ها پیرامون این پرونده تبدیل به موضوعی شد برای علاقه مندان به تئوری توطئه و حتی یوفو ها! عده ای هم می گفتند که او خودکشی کرده…
اما نظریه های فنی بر این مدار می چرخید که او در حین پرواز آزمایشی، مانوری ضعیف انجام داده و یا موتور هواپیمایش ناگهان خاموش شده و در نتیجه سقوط کرده. حالا راشا تودی گزارشی منتشر کرده که در آن آقای لئونوف جزئیات جدیدی را بیان می کند. او که آن روز در محل حادثه بوده، می گوید که عامل انسانی در مرگ گاگارین نقش داشته.
لئونوف آن روز، مسئول یک تمرین پرش با چتر بود و به این واسطه در محل حضور داشت. اما هوای بسیار بد شامل باران، باد و برف امکان انجام کار را از او و تیمش گرفت. سپس در حالی که منتظر بود تا تایید رسمی برای لغو تمرین را بگیرد، صدای یک جت مافوق صوت و بعد یک انفجار را به فاصله فقط 1 ثانیه از هم، شنید.
[از قبل] می دانستیم که یک Su-15 قرار است آن روز تست شود، ولی باید ارتفاعش 10 هزار متر یا بالاتر می بود، نه 450-500 متر. پس حتما دستورالعمل پرواز نقض شده بود.
لئونوف آن روز با شاهد دیگری حرف زد که می گفت یک Su-15 را در حالی که آتش گرفته بود و دود می کرد، در حال خروج از ابرها دیده. او می گوید:
[به نظر می رسد که] آن جتِ آتش گرفته، در حالی که مدام ارتفاعش کاهش می یافته، در داخل ابرها از فاصله 10-15 متری گاگارین عبور کرده باشد، در نتیجه هواپیمای او دچار چرخش و سپس وارد یک فاز سقوط دَوَرانی شده باشد. یک سقوط عمیق، اگر بخواهم دقیق بگویم؛ با سرعت 750 کیلومتر در ساعت.
آخرین جمله ای که از گاگارین شنیده شد، این بود:
پرنده 645، ماموریت تکمیل شد، در حال پایین آمدن هستیم.
55 ثانیه بعد، هواپیمای او سقوط کرد. لئونوف با گفتن این مورد، از ماجرای بعد از سقوط می گوید:
ما یک تیم به محل فرستادیم که بقایای هواپیما و سریوگین (کمک خلبان) را پیدا کردند، ولی اثری از گاگارین پیدا نشد، جز جلد نقشه اش و یک کیف. برای همین فکر کردیم که موفق به اجکت شده. یک گردان سرباز فرستادیم که تمام شب داشتند در جنگل جستجو می کردند. فریاد می زدند تا شاید صدای شان را بشنود، ولی تمام چیزی که پیدا کردند باقی مانده یک بالن بود. سه روز بعد، تازه بقایای پیکر یوری گاگارین را پیدا کردیم. از روی خالی که سه روز پیش روی گردنش دیده بودم، فهمیدم که خودش است.
اما به خاطر اینکه یک جت ارتشی مقصر جریان بود، حقیقت به او و دیگران اعلام نشد. این خود آقای لئونوف بود که اخیراً و پس از به دست آوردن درجه امنیتی لازم، قطعات پازل را کنار هم چید. خاطرات او، برخی شبیه سازی های کامپیوتری و دقت بیشتر در گزارش تحقیق، باعث شده که به این نتیجه برسد. هر چند یک اعلام رسمی نیست، ولی خودش آن را نزدیک به واقعیت می داند.
او با دقت در گزارش تحقیق به تناقض ها پی برد. اینکه فاصله انفجار و صدای مافوق صوت، در گزارش 15 تا 20 ثانیه ذکر شده بود او را به شک انداخت، چون خودش آن را یکی دو ثانیه گزارش کرده بود. 15 تا 20 ثانیه، یعنی اینکه فاصله دو جت کمتر از 55 کیلومتر نبوده، چیزی که نمی توانست حقیقت داشته باشد.
تنها چیزی که می توانست باعث بر هم خوردن تعادل هواپیمای گاگارین و ورود آن به فاز سقوط دَوَرانی شود، عبور یک هواپیمای سنگین تر از فاصله نزدیک و با سرعت بالا بود که با ایجاد یک موج، تعادل آن را بر هم زده باشد.
گفته های جنرال زاپولسکی درباره خلبان Su-15 (که از هواپیمای در حال سقوطش اجکت کرد و زنده ماند) نیز هیچ شکی باقی نمی گذارد که او مقصر به وجود آمدن این شرایط بوده. او هنوز در قید حیات است و در 80 سالگی، وضعیت سلامتش چندان خوب نیست. با این حال لئونوف نامش را ذکر نمی کند: «از من خواسته شده که نام او را بیان نکنم. او یک خلبان آزمایشی خوب بود… گفتن نامش چیزی را عوض نمی کند.»
والنتینا ترشکووا اولین بانوی فضانورد روسی نیز از این ابراز ناراحتی می کند که چرا اصل ماجرا این همه وقت پوشیده ماند و به خانواده گاگارین، حقیقت گفته نشد. بعد از آن حادثه شوروی دیگر به این بانو اجازه پرواز نداد، چون نمی خواست از دست دادن یک نماد دیگر در تاریخ فضانوردی کشور، به تراژدی تبدیل شود.
ساناز میرحیدری