سیستم عامل موبایل چیست؟

در ابتدا تلفن های همراه دارای ساختار پیچیده ای نبودند . سخت افزار محدود نیاز به نرم افزارهای پیچیده نداشت ، تا اینکه شرکتهای مطرح ساخت گوشی های تلفن همراه نسل های دوم و سوم گوشی های خود را عرضه کردند . این گوشی ها دارای امکانات سخت افزاری بیشتری بودند که شامل سی پی یو ، رم و هارد بوده و تقریبا به صورت یک کامپیوتر کوچک طراحی شدند . در این زمان بود که این شرکتها به اهمیت نرم افزار در این گوشی های پی برده و رقابت نرم افزاری در کنار رقابت سخت افزاری شروع شد . مایکروسافت یکی از شرکتهایی بود که قبلا روی سیستم عامل کامپیوتر های جیبی خود کار کرده بود و Windows CE را به همین منظور طراحی کرده بود . این ویندوز قابلیت این را داشت که روی موبایل ها نیز نصب شود . بعد از رسمیت یافتن موبایل های نسل جدید شرکت های مطرح در این صنعت که به مشکلات بی شمار Windows CE پی برده بودند و نمی خواستند نرم افزار این صنعت را در انحصار یک شرکت نگه دارند با همکاری هم سیستم عامل جدیدی برای موبایل ها به وجودد آوردند که Symbian نام گرفت . البته رقبای دیگری نیز مثل سیستم عامل Linux در این صنعت وجود دارند که فعلا به صورت عمده استفاده نشده اند . در اصطلاح به موبایل هایی که از این سیستم عامل استفاده می کنند SmartPhone گفته می شود .

پیدایش و حیات Symbian :
شرکت نرم افزاری Symbian برای اولین بار در ماه ژوئن سال 1998 به صورت کاملا مخفی و خصوصی برای کار بر روی سیستم عاملی برای کار روی موبایل ها تاسیس شد . مقر اصلی این شرکت در انگلیس تاسیس شد اما هم اکنون دارای حدود 750 کارمند در کشورهای انگلیس ، ژاپن ، سوئد و آمریکاست که درکار تحقیق و برنامه نویسی برای گسترش سیستم عامل و نرم افزارهای آن هستند . تا اواخر سال 2003 هیجده موبایل از پنج شرکت معروف سونی ، نوکیا ، فوجیتسو ، موتورولا و زیمنس با این سیستم عامل عرضه شد و علی رغم قیمت بالا مورد استقبال قرار گرفت و حدود 26 موبایل هم در برنامه این شرکتها و چند شرکت دیگر با این سیستم عامل در برنامه ساخت قرار گرفت . هم اینک نیز 48 مورد از این موبایل ها به بازار عرضه شده و یا به زودی عرضه خواهد شد . آمار فروش موبایل های Symbian تا پایان سال 2003 به 6.7 میلیون موبایل رسید و در سال 2004 نیز با رشد بی سابقه فروش مواجه شد به طوری که طبق آمار شرکت در سال 2004 فروش این نوع موبایل ها رشد 201 درصدی داشته است . به علت فروش بالای موبایل های Symbian هر روزه بر تعداد برنامه نویسان آن افزوده شده و نرم افزارهای فوق العاده ای برای این سیستم عامل طراحی می شود . تا اواخر تابستان سال 2004 تعداد این برنامه ها 3254 مورد گردیده است .

تکنولوژی Symbian :
Symbian شبیه دیگر سیستم عامل های مدرن و امروزی که برای PC ها وجود دارند ، به وجود آمده است . بنابراین دارای امکانات خوبی مثل Multitasking ، MultiThreading و همچنین مدیریت حافظه می باشد . در طراحی اولیه مبنای کار را بر روی این موضوع بنا نهاده اند که این سیستم عامل می بایست روی امکانات سخت افزاری بسیار کم ( مثل 4 مگابایت رم ) کارایی فوق العاده ای داشته باشد . به همین دلیل این سیستم عامل می تواند روی موبایل های امروزی فوق العاده سریع کار کرده و حداقل مشکل را داشته باشد . مبنای کار این سیستم عامل بر اساس event ها بنا نهاده شده است ( شبیه دیگر سیستم عامل های امروزی مثل ویندوز ) و سی پی یو طوری مورد استفاده قرار می گیرد که کمترین میزان بار روی موبایل قرار گیرد . هم اکنون با اینکه نسخه هشتم Symbian عرضه شده است اما نسخه 7 این سیستم عامل روی موبایل ها قرار می گیرد و تا به حال نسخه های مختلفی از آن بدون اینکه به صورت کامل استفاده شوند به فراموشی سپرده شده اند . جالبترین مورد برای این سیستم عامل به وجود آمدن اولین کرم و ویروس موبایل روی این سیستم عامل در سال 2004 بود . این کرم که Cabir نام دارد می تواند با استفاده از تکنولوژی Bluetooth خود را به موبایل های دیگر منتقل کند .
زبانهای برنامه نویسی برای Symbian :
بدون شک زبان اصلی برنامه نویسی برای Symbian زبان C است اما زبانهای مختلفی برای برنامه نویسی در این سیستم عامل به وجود آمده اند . از جمله مهمترین زبانها می توان به OPL ، Python ، Visual Basic ، Perl و Personal Java اشاره کرد . هر یک از این زبانها می توانند امکانات کامل برنامه نویسی در Symbian را فراهم نمایند . رشد زبانهای برنامه نویسی در این سیستم عامل بسیار سریع می باشد . به طوریکه نصف این زبانها همین امسال وارد این سیستم عامل شده اند و بدون شک این رشد با ورود زبانهای دیگر ادامه خواهد یافت . ابزارهای برنامه نویسی مختلفی از جمله ادیتورهای متنوع نیز برای کار با این زبانها به همراه شبیه سازهای موبایل ( برای تست برنامه روی PC قبل از نصب آن روی موبایل ) به بازار عرضه شده است .
رابط های کاربری :
هم اکنون دو رابط اصلی کاربری برای Symbian به وجود آمده است . اولین رابط که بیشترین استفاده را در موبایل ها دارد توسط نوکیا نوشته شده است . این رابط دارای نسخه های مختلفی است اما Series 60 نسخه اصلی این رابط است که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است . رابط کاربری دوم با نام UIQ به وجود آمده است که دارای امکانات بسیار خوبی است و رفته رفته در حال باز کردن جای خود در بین شرکت های تولید کننده موبایل است . هر دوی این رابط ها به صورت کاملا گرافیکی و شبیه به هم طراحی شده اند و کار با آنها بسیار راحت است .
بازی بر روی Symbian :
خوشبختانه سیستم عامل Symbian یکی از غنی ترین سیستم عامل ها برای بازی کردن است . به خصوص بعد از تولید N-gage اولین کنسول بازی موبایلی توسط نوکیا که بر اساس Symbian و رابط کاربری Series60 به وجود آمد ، سیل بازیهای مختلف و حرفه ای به سوی این موبایل و در کنار آن این سیستم عامل سرازیر شد . حتی شرکت های مطرح بازی سازی هم اکنون به صورت حرفه ای روی این سیتم عامل و موبایل های دارای این سیستم عامل سرمایه گذاری می کنند .
دسته بندي موبايل هاي مختلف بر حسب سیستم عامل

با توجه به امکاناتي که ديگر تقريبا همه ي موبايلها داراي آن هستند ( مثل دوربين – ضبط وپخش صوت و فيلم – صفحه رنگي و …. ) مهمترين اصل دسته بندي را شايد بتوان سيستم عامل گوشي ناميد . پس براي شروع بايد دو چيز را در نظر گرفت و موبايلها رابطور کلي در يکي از آن دو شاخه ي اصلي و کلي قرار داد و آن ، اين است که آيا موبايل مورد نظر داراي سيستم عامل است يا فاقد آن ( اگر موبايلي فاقد سيستم عامل باشد از يک پلـــــت فرم ساده مثل جاوا يا بلک بري استفاده مي کند )
شاخه هاي اوليه ي زيرين دسته اي که مـا آنرا داراي سيستم عامل ( يا سيستم عامل دار ) مي ناميم اينها هستند :
سيستم عامل سيمبين
سيستم عامل ويندوز موبايل
سيستم عامل پالم
سيستم عامـل لينوکس
شاخه هاي اوليه ي زيرين موبايلهايي که ما آنها را فاقد سيستم عامل مي ناميم نيز اينها هستند : پلت فرم جاوا – پلت فرم بلک بري.حال مي خواهيم به بررسي زيرمجموعه هاي ( زير شاخه ها ) شاخه هاي اوليه بپردازيم. زير مجموعه هاي سيستم عامل سيمبين بر حسب نوع موبايل و نياز آن چند زير مجموعه دارد: اسمارت فونهاي سري 60 که شامل اکثر گوشيهاي نوکيا ( مثل 6600 – 6630 – 3230 – 7610 – 6670 – گوشيهاي N-Gage – گوشيهاي سري N و … ) گوشي زيمنس SX1 – گوشيهاي سندو ( X2 – X ) گوشي پاناسونيکX700 – گوشي سامسونگ D710 و چند گوشي ديگر مي شود. ورژن هايي که تا بحال بــــراي اسمارت فونهاي سيمبين منتشر شده اينها بوده اند : 6 -۱/۶ – 7 – 8 -۱/۸ و چند ورژن ديگر اکثر نرم افزارهاي موجود براي سري 60 حتما در ورژن 7 کار میکنند و اين به دليـل موقعيت خوب اين ورژن است.
از مشکلات ورژنهاي ديگر مي توان به عدم پشتيباني تــم در گوشيهاي ورژن 6 و 1/6 اشاره کرد که البته امکان اين هست که باانجام بعضي عمليات بر روي گوشي اين قابليت را فعال کرد ( مثل هک و … ) که البته اصلا توصيه نميگردد. .
زيـرمجموعه ي ديگر ،اسمارت فونهاي سري 80 هستند . گوشيهايي که در اين ســــــــري از
سيمبين قرار گرفته اند و در واقع اين سيستم عامل براي آنها طراحي شده ، اسمارت فون هاي نوکيا با پيشوند 90 هستند ( مثل 9500 – 9300 – 9290 – 9210i و … ) به اندازه سري60 براي آنها نرم افزاروجود ندارد . زيرمجموعه ي ديگر اسمارت فونهاي سري 90 هســــتند. اين سيستم عامل براي دو گوشي از نوکيا با نامهاي 7710 و 7700 طراحي شده است.
از لحاظ سيتم عاملي امکانات زياد و خوبي را به کاربر ارائــه مي دهد . اما مشکل ساپورت
نرم افزار مثل گوشيهاي سري 80 در اين زير مجموعه هم به چشم مي خورد.
آخرين زير مجموعه از سيستم عامل سيمبين اسمارت فونهاي UIQ هستند. سيمبين UIQ را براي گوشيهايي منتشرکرده است که براي کار از قلم استفاده مي کنند و برخلاف سري90
سيستم عمل به صورت عمودي طراحي شده است.
گوشيهايي که در اين زير مجموعه قرار دارند شامل اسمارت فونهاي سوني اريکسون ( P800 – P900 – P910i ) بعضـــــــي از گوشي هاي موتورولا ( A920 – A925 – A1000 – A1010 ) گوشي آريماU300 و موبايــــــــل BenQP30 مي شود . بتازگي هم يک شرکت ژاپني گوشي با نام M1000 عرضه نـــموده که گويــي بايد گوشي خوبي باشد ، زيرا در صفحه ي اول سايت سيمبين مي توان عکس آن را به وضــوح ديد . در مورد ضعف يا قدرت نرم افزاري اين زير مجموعه بايد بدانيد که نرم افزارهاي طراحي شده براي سيمبين UIQ زياد هستند و ازلحاظ تم و نرم افزار خيال کاربر مي تواند از بابــــت ساپورت راحت بماند.
اما بپردازيم به زيرمجموعه هاي سيستم عامل ويندوز موبايل:
زيــــر مجموعه هاي اين سيستم عامل شامل ويندوز موبايل براي “Pocket PC و ويندوز موبايل براي Smart Phone مي شود. گوشيهاي زير مجموعه ي اين دو سيستم عامل بسيار زيادند و شرکت هاي فراواني موبايل با سيستم عامل ويندوز طراحي کرده اند و به همين دليل جاي بحث زيادي را باقي نمي گذراد.
بزرگترين شـــرکت توليد کننده ي گوشيهاي سازگار با ويندوز موبايل ( چه در زيـــر مجموعه ي Pocket PC و چه در زير مجموعه ي Smart Phone ، شرکت تايواني HTC است که گوشيهاي خود رابا برندهاي گوناگون مثل i-mate ( که در خاور ميانه کاربرد دارد ) ٬ Qtek ( که براي گوشيــهاياروپايي ارائه مي شود ) ٬ O2 ( که مخصوص اين اپراتور بزرگ موبايل است ) ٬ Orange ( اين هم از اپراتورهاي بزرگ موبايل است و بيشتر دراسمارت فونهاي HTC به کارمي رود) و چند برند ديگر توليد مي کند. شرکتي که رقيب HTC درساخت Pocket PC هاي با قابليت
تلفن همراه است ، HP نام دارد! کمپاني بزرگي که متاسفانه شاهد کارهـاي ضعيف در عرصه ي رقابت از آن بوده ايم. کمپاني بزرگ ديگري که در تولــيـدPocket PC هاي PhoneEdition ( نسخه ي تلفني ) درگير رقابت و کسب بازار استEverex نام دارد که البته بانام E-Ten هم شناخته شده است. از شرکتهاي بزرگ و مطرح گوشـــي سازي در اين عرصه تنها نام موتورولا و زيمنس به چشم مي خورد که فقط در حد يکي دو محصول توليد و روانه بازار کرده اند. در اسمارت فونها هم فعلا جز نام Orange ( همان HTC ) و گاه گداري هم Microsoft نامهاي زيادي به چشم نمي خورد.
از ورژن هاي ويندوز موبايل مي شود بـــه Windows CE – Windows mobile 2003 – Windows mobile 2003 se و Microsoft Windows Mobile 5.0 اشاره کرد که به زودي در محصولات جديدعرضه مي شود . لازم به ذکـــر است که شرکت سامسونگ هم ازرقابت در زمينه ي ويندوز موبايل عقب نمانده و يکي دوگوشي در هر دو زير مجموعه ارائه کرده است.
اما در مورد شاخه ي بعدي يعني سيستم عامل پالم ، این شرکت پالم يکي ازپيشتازان صنعت PDA بوده است و از همان ابتدا شروع به ساخت و ساز اين وسيله ي همراه و پــر کاربرد مي کند . علاوه بر خود Palm شرکت هاي ديگري هم از آن سيستم عامل استفاده مي کردند و به ساخت PDA مشغول مي شدند ( از جمله ي آنها مي توان به سوني و PDA هاي مشهورش اشاره کرد که Clie نام دارد ). بعد از ظهور مايکروسافت ( يا شايد هم ماکروسافت ! ) در اين ميدان و توليدPocket PC ها مردم روي از Palm برگردانند و به سمت محصولات جديد رفتند و اينگونه بود که Microsoft پيروز ميدان شد و درحال حاضر اکثر افراد تنها با نام ويندوز بر روي PDA ا آشنــــايي دارند و شايد تا به حال حتي نام Palm را اصلا” نشنيده باشند! توضيحات مختصري که داده شد به اين دليل بود که دربازار ايران و حتي جهان حضور Palm به عنوان سازنده ي موبايل بسيار کم شده است.
اما در مورد آخرين سيستم عامل براي گوشيهاي موبايل ٬ لينوکس. اين سيستم عامل به تازگي پا به ميدان گذاشته و در حال حاضر شرکت موتورولا بيشترين محصول را بـــــراي اين سيستم عامل طراحي کرده است. ضمن اينکه اين شرکـــت سيستم عامل خود را با همکاري شرکت سان و پلت فرم جاوايش ارائه کرده و روانــــه ي بازار مصرف کرده است.
نکته اي که اينجا ازقلم افتاد پشتيبانـــــــــي دو سيستم عامل ويندوز موبايل و پالم از نظر نرم افزاري است. ويندوز موبايهاي نسخه ي Pocket PC ( يا به اختصار PPC ) قويترين و بيشترين نرم افزارهاي ممکن را نسبت به سايــر سيستم عاملها پشتيباني مي کنند. نسخه ي اسمارت فون ويندوز موبايل هم ازسـاپورت نرم افزاري بدي برخوردار نيست ولي اصلا” به قدرت نسخه ي PPC نمي رسد. سيستم عامل پالم هـــم نرم افزار هاي خاص خودش را دارا مي باشد که در بيشتر مواقع نرم افزارهايي کـــه توسط ويندوز موبايل پشتيباني مي شوند ، داراي نسخه ي پالم هم هستند . اما باتمام اين صحبت ها مقدار نرم افزارهايي که برنامه نويسان براي ويندوزموبايل Pocket PC ساخته اند ، از تمام نرم افزارهاي ساخته شده براي همه ي سيستم عاملها بيشتر است.
در اينجا به اتمام بررسي سيستم عاملهاي موبايل رسيديم و بايد به سراغ گوشيهاي دسته ي دوم يا گوشي هاي فاقد سيستم عامل برويم.

گوشیهای فاقد سیستم عامل :
همانطور که گفته شد اين جور گوشي ها از يک پلت فرم ساده استفاده مي کنند و هرگز قابليت پشتيباني نرم افزاري را نخواهند داشت ( به جز مواردي که به تعداد انگشتان يک دست بر مي گردد ) پس مي شود نتيجه گرفت که اين يک برگ برنده براي گوشيهاي سيستم عامل دار مي باشد.
پلت فرم جاوا پر کاربــرد ترين پلت فرم براي گوشيهاي بدون سيستم عامل است بطوري که تا به امروز تعداد گوشي هاي جاوا از مجموع گوشي هاي سيمبين بيشتر بوده است. جاوا نسخه هاي بسيار فرواني دارد و هر شرکت بنابر سليقه اش از آن پلت فرم براي گوشي خود استفاده مي کند. اکثر گوشيهاي سامسونگ و LG ٬ اکثر گوشيهاي زيمنس ( به غير از SX1 و PPC مخصوص اين شرکت ) ٬ گوشي هاي سوني اريکسون ( در سريهاي T – Z – K – W – S – V ) گوشي هاي نوکيا که از سيمــبين استفاده نمي کنند ( مثل 6230 – 6230i که سر آمــــــد همه ي آنهاست ) ٬ تمامي گوشي هاي شرکت Pantech ٬ گوشي هاي موتورولا که سيستم عامل خاصي ندارند مثل V3 ( به دليل کمبود اين گوشي ها در ايران ٬ از ذکر مدلهاي آن را که خيلي هم زياد است خود داری می کنم اما شما مي توانيد به سايت موتورولا سر بزنيد و اطلاعات بیشتری کسب کنید ) تقريبـــا” تمامي گوشيهاي شرکت آلکاتل و …. . البته اگر جايــــي نوشته شده تمامي يا اکثر ٬ منظور گوشي هاي جديد بوده که صفحــات رنگي دارند.
اما پلت فرم ديگري که به آن اشاره کرديم Black Berry میباشد. {linkr:bookmarks;size:small;text:nn;separator:+;badges:p}